İK Profesyonelleri Yeni Mezunlarda Hangi Özellikleri Arıyor?

Yeni Mezunların Güçlü ve Gelişime Açık Yönleri

Birçoğumuz “yetenek savaşları” kavramına aşinayız. Sınırlı sayıda yetenek var ve firmalar bu yetenekler için birbirleriyle amansız bir rekabet içinde. Yeteneği cezbetmek ve elde tutmak, günümüz İK profesyonellerinin ana gündem maddeleri arasında ilk sıralarda yer alıyor. OECD’nin son verilerine göre Türkiye, beceri eksikliği (skill shortage) yaşayan ülkeler arasında %63’lük oranla 4. sırada, yani Türkiye’de firmaların %63’ü nitelikli çalışan bulmakta zorlanıyor.

Dünya Ekonomik Forumu’nun bu yıl yayınladığı “İşlerin Geleceği” raporu, 4. Endüstri Devrimi ile birlikte bugün önemli sayılan niteliklerin üçte birinden fazlasının 2020 yılı itibari ile değişmiş olacağını öngörüyor. Bu veriler ışığında, uzman pozisyonlarında, orta ve üst kademe yönetici pozisyonlarında yetenek savaşlarının daha da hız kazanacağını tahmin etmek oldukça kolay. Yeni mezun pozisyonları için de durum bundan daha farklı değil. İşe alım uzmanları, genel olarak aradıkları niteliklere uygun yeni mezun bulamadıklarını dile getiriyor. Peki, işe alım uzmanları yeni mezunlarda ne arıyor da bulamıyor?

İngiltere’de Yeni Mezun Profili

Endüstriyel psikoloji alanında bir otorite olarak kabul edilen Profesör Peter Saville’in kurucusu olduğu Saville Consulting’in İngiltere’de yeni mezunlar üzerinde gerçekleştirdiği araştırmanın sonuçları oldukça ilgi çekici. Araştırmaya göre işe alım uzmanları, yeni mezunlarda öncelikli olarak şu özellikleri arıyor: Değişime Uyum, İlişki Kurma, Yenilik Yaratma, Dayanıklılık Sergileme.

Araştırma kapsamında yeni mezunlara Saville Consulting bünyesinde Peter Saville tarafından geliştirilen Wave® Profesyonel Tarzlar Envanteri uygulanmış, envanter sonuçlarına göre İngiltere’deki yeni mezunların güçlü özellikleri ise şöyle sıralanıyor: Sorunları Değerlendirme, Yenilik Yaratma, İlişki Kurma, Sorunları İnceleme.

Görüldüğü üzere İngiltere’de yeni mezun pozisyonları için işe alım uzmanlarının öncelikleri ile yeni mezun profili %100 uyuşmuyor. Hatta işe alım uzmanlarının öncelikle aradığı özellikler arasında yer alan Dayanıklılık Sergileme ve Değişime Uyum özelliği, yeni mezunların güçlü değil, gelişime açık özellikleri arasında yer alıyor.

Türkiye’de Yeni Mezun Profili

Global partnerimiz Saville Consulting’in çalışmasına benzer bir çalışmayı Türkiye’de hayata geçirdik. Türkiye’deki yeni mezunların profilini çıkarmak amacıyla 295 yeni mezun üzerinde gerçekleştirdiğimiz çalışmada Wave® Profesyonel Tarzlar Envanteri’ni kullandık.

Epsom Projesi olarak bilinen bilimsel araştırmanın sonuçlarına göre iş performansını tahmin etme gücü en yüksek kişilik envanteri olan Wave® Odak Tarzlar Envanteri; 4 küme altında,12 bölümde, toplam 36 kişilik boyutunu ve 108 özelliği ölçüyor. 295 yeni mezunun envanter sonuçlarını incelendiğinde Türkiye’deki yeni mezunların güçlü yönleri şu şekilde sıralanıyor: Sorunları Değerlendirme, Ayrıntıları İşleme, Sorunları İnceleme ve Görevleri Yapılandırma. Yeni mezunların gelişime açık yönleri ise şöyle: Dayanıklılık Sergileme, İlişki Kurma, Değişime Uyum, Destek Verme.

Türk işe alım uzmanları yeni mezunlarda hangi özellikleri arıyor?

Türkiye’deki işe alım uzmanlarının yeni mezunlarda hangi özellikleri aradığını gösteren bir araştırma henüz mevcut değil. Ancak konuyla ilgili görüşlerini aldığımız tecrübeli işe alım uzmanları, bazı noktalarda hem fikir. Görüştüğümüz tüm işe alım uzmanları, yeni mezunlarda öncelikli olarak “Değişime Uyum, Dayanıklılık Sergileme ve İlişki Kurma” yetkinliklerinin gelişmiş olmasını beklediklerini belirtiyor.

Türk işe alım uzmanlarının da İngiliz meslektaşları gibi da yeni mezunları değerlendirirken bu üç yetkinliği öncelikli olarak dikkate aldığını söyleyebiliriz. Ancak Türk ve İngiliz işe alım uzmanlarının ayrıştığı önemli bir nokta var. İngiliz uzmanlar, yeni mezunların “Yenilik Yaratma” yetkinliğinin gelişmiş olmasını beklerken görüşünü aldığımız birçok Türk işe alım uzmanı, “Yenilik Yaratma”nın – eğer pozisyon için çok kritik değilse – yeni mezunları değerlendirirken özellikle aradıkları bir yetkinlik olmadıklarını dile getiriyor. Hatta uzmanların bir kısmı, bu yetkinliğin çok gelişmiş olmasının yeni mezun pozisyonları için çok tercih edilen bir durum olmadığını belirtiyor.

Bu bilgileri nasıl yorumlayabiliriz?

Yeni mezun pozisyonlarında yetenek savaşları kızışacak.

Tüm verileri birlikte değerlendirdiğimizde üç ana sonuca varabiliriz. Bunlardan birincisi, Türkiye’de yeni mezun profili ile işe alım uzmanlarının beklentileri uyuşmuyor. İşe alım uzmanları, mesleki bilgi ve tecrübe gerektirmeyen yeni mezun pozisyonlarında bile aradığı niteliklere uygun adaylar bulmakta zorlanıyor.

Firmalar, aradıkları niteliklere uygun yetenekleri kendilerine çekebilmek için işveren markasına ciddi yatırımlar yapıyor. Üniversite öğrencilerine yönelik olarak gerçekleştirdikleri “yetenek kampı”, “kariyer günleri” gibi etkinliklerle yetenekleri çekmeye çalışıyor.

İşe alım süreçlerini işveren markasını destekleyecek şekilde yeniden düzenliyor, adayın kurum algısını olumlu bir şekilde etkileyecek yeni araç ve yöntemler arıyor. Dediğimiz gibi “yetenek savaşları” yeni mezun pozisyonlarında dahi kızışmaya devam ediyor.

Sorunları anlıyoruz ama çözemiyoruz.

İkincisi sonuç ise Türkiye’deki yeni mezunların profili ile ilgili. “Sorunları Değerlendirme ve Sonuçları İnceleme” Türkiye’deki yeni mezunların güçlü yönleri arasında ancak yeni mezunlar, “Yenilik Yaratma” konusunda aynı derecede güçlü değiller.

Wave® Profesyonel Tarzlar Envanteri’nde “Sorunları İnceleme, Sorunları Değerlendirme ve Yenilik Yaratma” yetkinlikleri, “Problem Çözme”nin alt boyutlarını oluşturuyor. Yani yeni mezunlar sorunları anlamak konusunda oldukça iyi ama sorunları çözmek için gerekli olan yeni fikirler üretme, olasılıkları araştırma, strateji geliştirme gibi konularda o kadar da iyi değil. “Yenilik Yaratma” hem İngiltere’deki yeni mezunların güçlü yönleri arasında hem de İngiliz işe alım uzmanlarının öncelikli olarak aradığı özellikler arasında yer alıyor. Belki bizlerin de soruları anlamanın çözmeye yetmediğini kabul etmesi ve bu konuya eğilmesi gerekli. Türk yeni mezunların “Yenilik Yaratma” yetkinliğinin nasıl geliştirilebileceği konusu, iş dünyasının gündeminde yerini almalı.

Yeni mezunlar uyumsuz.

Üçüncü olarak Türkiye’deki yeni mezun profilinin gelişime açık yönleri arasında yer alan “Dayanıklılık Sergileme, Değişime Uyum ve Destek Verme” yetkilikleri, Wave® Profesyonel Tarzlar Envanteri’nin “Yaklaşımlara Uyum” kümesinin alt boyutlarını oluşturuyor. Diğer bir deyişle, yeni mezunların çatışmaları çözüme kavuşturma, pozitif düşünme, değişimi benimseme, insanları anlama, onlara değer verme ve takım çalışması gibi konularda kendilerini geliştirmeleri gerekiyor. Hem Türkiye’deki hem İngiltere’deki yeni mezunların “Dayanıklılık Sergileme ve Değişime Uyum” özelliklerinin beklenenin altında gelişmiş olması, konuyu daha dikkat çekici hale getiriyor. Özellikle de çalışanların – değişken, belirsiz, karmaşık ve muğlak VUCA dünyasında – başarılı olabilmek için bu yetkinliklere sahip olması gerektiğini düşünürsek iş dünyasının yeni mezunların bu konudaki gelişimini destekleyecek projeleri gündemine alması kaçınılmaz gibi görünüyor.